Schrijvers: Carol Bowen, Carole Handslip, Brian Binns e.a.
Uitgever: Reed International Books, voor Sainsbury, 1986
Sainsbury's Supermarkets Ltd is een Britse supermarktketen, opgericht in 1869. Tussen 1978 en 1994 publiceerde Sainsbury's een serie van 56 kookboeken, die van grote invloed was op de nationale eetgewoonten.
Ik vond hierover een artikel in The Financial Times Magazine, 15 februari 2013. Omdat het zo interessant is, heb ik het voor jullie vertaald. Je vindt de vertaling onder het recept.
In mijn kookboekenverzameling bevindt zich het Engelse boek "The best of Sainsbury's baking", met als ondertitel "Over 350 recipes plus variations, preparation hints and freezing information". Het zijn dus de beste bakrecepten uit de genoemde serie. Deze bloemlezing is uitgegeven in 1986.
Voor onze zondagse lunch heb ik gekozen voor "Bath Buns". Bath staat voor het toeristische stadje Bath in Somerset, en een bun is een broodje. Bath buns zijn zoete brioche-achtige broodjes, met ei, boter en rozijnen. Ze zijn heerlijk, vooral als ze nog een beetje warm zijn.
Ik heb het recept vertaald, en aangepast aan ons gebruik van gedroogde gist.
Bath buns
1 zakje gedroogde gist (7 gram)
150 ml handwarme melk
50 gram kristalsuiker
350 gram patentbloem
1 ei
50 gram roomboter op kamertemperatuur
zout (staat niet in het recept, ik heb 2 gram gebruikt)
125 gram rozijnen
schil van 2 citroenen
25 gram grove suiker
om te bestrijken:
1 ei
nog wat grove suiker
1. Doe in een kom: bloem, gist, suiker, (zout,) en meng goed.
2. Voeg toe: melk en ei, en kneed tot een zacht deeg.
3. Voeg boter toe en kneed het deeg glad.
(Ik heb twee keer een lepeltje bloem toegevoegd om het deeg minder plakkerig te maken. Onze Nederlandse bloem neemt weinig vocht op.)
4. Laat 30 minuten afgedekt rijzen op een warme plek.
5. Doe rozijnen, citroenschil en grove suiker bij het deeg en kneed er goed doorheen.
6. Maak 16 bolletjes en leg die op een bakplaat met bakpapier.
7. Laat 20 minuten rijzen op een warme plek.
8. Verwarm de oven voor op 230 graden Celsius.
9. Bestrijk de broodjes met ei, en druk de bovenkant even in de grove suiker.
10. Bak 12 minuten op 230 graden Celsius, tot ze goudbruin zijn.
11. Laat afkoelen op een rooster.
Eet de broodjes zo, of met room en jam, zoals je scones zou eten.
En dan nu het artikel uit de Financial Times, geschreven door Polly Russell, curator bij de British Library.
De Sainsbury kookboeken serie
Door Polly Russell
Ik ga een stevige bewering doen: de verandering van Groot-Brittannie, van een land dat olijfolie zag als geneesmiddel en knoflook als verdacht, naar een land van levensgenieters met een passie voor eten, is terug te voeren naar november 1978. Dat was het moment dat Sainsbury een klein boekje publiceerde, met de titel "Cooking for Christmas", geschreven door Josceline Dimbleby. Het was het eerste in een serie van 56 titels die gepubliceerd werd onder de naam Sainsbury Cookbooks, tussen 1978 en 1994.
Er waren heus wel voedselhelden in de jaren vijftig, zestig en zeventig (Elizabeth Davis, Robert Carrier en Bee Nilson, bijvoorbeeld) maar de lezers die hun boeken verslonden waren eerder uitzondering dan regel. Het begin van de Sainsbury serie markeert het moment dat de supermarkten beseften dat ze gastronomische tempels moesten worden, en dat culinaire kennis voor gewone mensen beschikbaar kwam.
Vlot na "Cooking for christmas" kwam Sainsbury met nog twee titels van Dimbleby - "Cooking with herbs and spices" en "Family meat and fish cookery", allebei in 1979. In de veertien jaar daarna verschenen er tien boeken van Dimbleby in de serie Sainsbury Cookbooks, maar ze was niet de enige serieuze kookboekschrijver die werd gecontracteerd. Andere schrijvers waren Lindsey Bareham, Annie Bell, Claudia Roden, Sophie Grigson, Patricia Lousada, Jane Grigson, Elisabeth Luard, Anne Willan, Muriel Downes and Elizabeth Ortiz Lambert. Voedselliefhebbers zullen deze vrouwen herkennen als enkele van de beste kookboekschrijvers van de afgelopen veertig jaar, die veel invloed hebben gehad op de huidige bloeiende voedselcultuur.
Het is opmerkelijk dat het grootste deel van de serie werd geschreven door vrouwen die verstand hadden van de huiselijke keuken, en niet zozeer de professionele. Het ging om het eten, niet om de auteur. De boeken werden ontworpen om praktisch te zijn, handzaam en goedkoop. Ze hadden elk zo'n 100 pagina's, waren 20 bij 15 cm groot, en kostten oorspronkelijk 65 pence. In 1985 waren er al 13 miljoen verkocht.
Maar omzet was niet het enige doel. Tegen 1978 waren Britse supermarkten klaar om het voortouw te nemen bij het vormgeven van een nieuwe nationale eetcultuur. Technologische ontwikkelingen, geavanceerde distributiesystemen en leergierige klanten schiepen de perfecte context voor supermarkten om hun assortiment uit te breiden.
Dit zat er al lang aan te komen. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog vond een revolutie plaats in de detailhandel. Tot dan toe moesten vrouwen het doen met speciaalzaken, maar in 1948 opende Jack Cohen de eerste Tesco zelfbedieningswinkel in St Albans, geinspireerd door de Amerikaanse detailhandel. Tegen 1967 waren er 24.000 van zulke winkels in het Verenigd Koninkrijk.
Het succes van de supermarkten werd gevoed door het toenemend aantal werkende vrouwen, de toegenomen welvaart en het verruimde culturele blikveld. De groeiende welstand en betere wegen zorgden voor een stijging in het autobezit, van 11,5 miljoen in 1964 tot 20 miljoen in 1980, waardoor mensen boodschappen gingen doen buiten hun eigen dorp. De manier van boodschappen doen veranderde, en daarmee ook het koopgedrag. Het behoorlijk monotone nationale dieet veranderde geleidelijk, onder invloed van de immigrantenstroom en buitenlandse vakanties.
Met name Dimbleby was een meester in eenvoudige maar bijzondere gerechten. Een recept voor "gebakken kip met honing en gember" adviseert verse gember, maar stelt dat gekonfijte gember ook werkt, als je geen verse kunt krijgen. "Dit is geen boek met zo goedkoop mogelijke gerechten," legt Dimbleby uit in "Family meat and fish cookery", "maar met ideeen om van goedkoop vlees en goedkope vis iets bijzonders te maken."
Tegenwoordig klinken recepten als "avocado met mozzarella", "gebakken kip in yoghurt" en "hartige taart met varken, ui en courgette" ons niet vreemd in de oren, maar voor de consument van toen waagde Sainsbury zich op onbekend terrein. Patricia Lousada, auteur van "Pasta Italian style" uit 1981, schrijft: "Tot voor kort kenden Britse mensen pasta alleen als kindervoedsel" en ze heeft het over "lastig te verkrijgen" verse basilicum.
Sainsbury was niet de enige detailist die geld probeerde te verdienen met de nieuwe voedselcultuur. In 1979 lanceerde Marks and Spencer een assortiment luxe gekoelde maaltijden; het succes van dergelijk voedsel was het begin van een miljardenindustrie in het Verenigd Koninkrijk. Tegen 1982 was modieus voedsel zo normaal, dat Anne Barr in het magazine Harpers & Queen de term "foodie" introduceerde.
Je kunt supermarkten verwijten dat ze de speciaalzaken om zeep hebben geholpen, maar ze hebben een cruciale rol gespeeld bij het verbreden van de culinaire horizon van het land. Dankzij de supermarkten werden verse gember en basilicum breed verkrijgbaar, en zijn we nu allemaal "foodies".
Geen opmerkingen:
Een reactie posten