10 november 2019

Cadzandse boerenpudding - Kast vol kookboeken 57

Sommige kookboeken heb je om uit te koken, sommige omdat ze zo mooi zijn, en sommige omdat je ze gekregen hebt. En dan heb je ook nog de categorie: omdat je iets hebt met het onderwerp.
Ik heb bijvoorbeeld Het grote Oosterse kookboek van Pearl Buck, omdat ik ooit haar romans spaarde. En wat dacht je van de Minibijbel Joodse keuken, die heb ik omdat ik in Israel ben geweest.  

Het boekje van vandaag heb ik omdat mijn man 50% Zeeuws is.



Zeeuwse Pot
Zeeuwse streekgerechten en wetenswaardigheden
van mosselsoep en kaneelpap
ISBN 9789461883544, 2014, Lantaarn Publishers

Het is een grappig klein, dun boekje, met een touwtje om 'm op te hangen. Geen idee waarom, trouwens. Het begint met een VVV-achtig stukje promotie van Zeeland, eindigend met de Zeeuwse keuken. Dan volgen in alfabetische volgorde (de barbaren... een kookboek op alfabetische volgorde!) de traditionele recepten. Het laatste stukje is gewijd aan traditionele feestgerechten, zoals borstplaat en appelbeignets.

Het gekke is dat er bij heel veel recepten een foto staat van een van de ingrediënten of van een stadsgezicht, in plaats van het gerecht. Dat maakt het voor mij niet zo bruikbaar als kookboek. Ik krijg de indruk dat de recepten niet zijn getest.
Als kijkboek is het des te leuker, de verhaaltjes bij de recepten zijn vermakelijk. Voorbeeld: "Flip is een warme drank op bierbasis die vroeger in Zeeland doorgaans werd gedronken op sinterklaasavond, met oud en nieuw en bij het betalen van de kerkbelasting." Huh?
Of deze: "palingbroodjes waren in de vorige eeuw een traktatie op verjaardagen van boerinnen. Ze werden gegeten bij een kopje thee." PALING bij de THEE??

Er zijn niet veel recepten uit dit boekje die ik echt wil proberen. Ik ben niet van de alikruiken, mosselen en zeekraal. Maar voor vanavond na het eten heb ik Cadzandse boerenpudding gemaakt.

Recept Cadzandse boerenpudding

In het Zeeuws heet dit nagerecht Kezanse Boerepottienk en oorspronkelijk werd de pudding gemaakt met rauwe koemelk. Voor 1914 werd er doorgaans in de boeren- en burgergezinnen geen nagerecht gegeten. Dat gebeurde eigenlijk alleen als er visite was. En dan viel de keuze vaak op de boerenpudding. 

Ingrediënten
4 blaadjes gelatine
125 gram bitterkoekjes
5 dl melk
1 vanillestokje
1/2 theelepel fijngestampte anijszaadjes
2 eieren
75 gram suiker

Week de blaadjes gelatine in koud water en verkruimel de bitterkoekjes.
Giet de melk in een pan en breng de melk met het vanillestokje aan de kook. Laat het vanillestokje op een sudderplaatje op laag vuur 20 minuten in de melk trekken. Haal het vanillestokje daarna uit de melk.
Knijp de gelatineblaadjes uit en los ze op in de melk. Voeg dan de verkruimelde bitterkoekjes en het fijngestampte anijszaad toe en schep alles goed door de melk.
Splits de eieren. Klop de dooiers met de helft van de suiker schuimig, en de eiwitten met de rest van de suiker goed stijf.
Haal de melk van het vuur en roer er de geklopte eierdooiers door.
Schep ten slotte de stijfgeklopte eiwitten door de melk en vul een met water natgemaakte puddingvorm met de massa.
Laat de pudding in de met een plat bord afgedekte puddingvorm goed koud worden en stort de Kezanse Boerepottienk voor het opdienen uit op het platte bord.

Voor wie het recept echt wil gaan maken, heb ik het herschreven, dat is makkelijker dan allemaal opmerkingen tussendoor maken. Hier blijkt wel uit dat ik niet zo enthousiast ben over de receptuur van het boekje.

Mijn beschrijving
Laat de blaadjes gelatine 10 minuten in koud water staan.
Verkruimel de bitterkoekjes.
Snijd het vanillestokje overdwars open. 
Breng de melk aan de kook in een pan met een dikke bodem, met het vanillestokje erin. Laat 20 minuten op laag vuur trekken, eventueel mbv een sudderplaatje. Haal het vanillestokje er dan uit, schraap de zaadjes eruit en doe die in de melk terug.
Splits de eieren, zorg dat er geen geel bij het wit komt.
Klop de eiwitten met vetvrij gereedschap stijf, met de helft van de suiker.
Klop de dooiers schuimig, met de andere helft van de suiker.

Knijp al het water uit de gelatineblaadjes. Doe er een beetje (2 eetlepels) hete melk bij, en roer tot alle gelatine is opgelost.
Roer de gelatine door de melk.
Roer de dooiers er ook door.
Schep de bitterkoekjes en het anijszaad erdoor.
Schep vervolgens voorzichtig het eiwit erdoor.
*Laat het mengsel afkoelen op het aanrecht terwijl je regelmatig roert. Als het echt dikker begint te worden, ga je pas verder. Zo voorkom je wat bij mij gebeurde: dat de gelatine en de bitterkoekjes naar beneden zakken tijdens het koelen.*
Spoel een puddingvorm af met koud water en doe de pudding erin.
Dek af met een plat bord en zet in de koelkast tot het goed koud is.
Draai bord en pudding voorzichtig samen om, en serveer de pudding op het bord.


Bij mij is de pudding helaas gesplitst in twee lagen: een zwaardere laag met gelatine en bitterkoekjes, en een lichtere laag met pudding en eiwit. Het zag er niet uit! Dat is dus te voorkomen met de tip tussen sterretjes hierboven.
Maar hij was wel heel erg lekker. De combinatie van anijszaad en bitterkoekjes is heerlijk.

Er bestaat ook een broertje van dit recept, dat wordt ook boerepottienk genoemd, of Zeeuwse knoop. Dat is een cake met dezelfde smaakmakers.

Voor meer informatie over het project "Mijn kast vol kookboeken", klik hier.
Voor mijn galerij met alle afleveringen tot nu toe, klik hier.

Zedernbrot - Kast vol kookboeken 56

Gebak - de verrukkelijkste recepten uit alle delen van de wereld
Dat is de titel van het boek van vandaag. 
Of, in de originele versie:  
Gebäck - Raffinierte Köstlichkeiten aus aller Welt.

Ik hou van kookboeken die in het Duits zijn geschreven, want die bevatten vaak heel andere recepten dan wij gewend zijn.  De Amerikaanse en Engelse klassiekers kom je overal tegen, maar dit kookboekje staat vol recepten waar ik nog nooit van gehoord heb. Engelen-ogen, zure-room-koekjes, sesam-pistachekoekjes...

Wat ik wel heel jammer vind, is dat de originele naam van het gebak er niet bij staat. Je moet het maar met de keuze van de vertaler doen, en geen googlezoeker kan ze terugvinden. De koekjes die ik heb gebakken, heten in dit boekje "hoorntjes". Maar ze zien er helemaal niet uit als hoorntjes! Ik zou zeggen "maantjes". 
Er staat bij dat het een kerstspecialiteit uit Zuidwest-Duitsland is. Na wat zoekwerk (met Mandeln, Zucker, Zitrone en Weihnachten) ontdekte ik dat het hier gaat om Zedernbrot. Cederbrood, dus. De naam komt van de cedercitroen, de citroen waar sukade van wordt gemaakt. 
Ik kan er niet achter komen waarom ze Brot heten, maar in het Neues Stuttgarter Kochbuch uit 1897 heten ze al zo. Het zijn citroenkoekjes die niet met tarwemeel maar met amandelmeel worden gebakken, en verder met geklopt eiwit en suiker. Dat zijn dezelfde ingrediënten als amandelspijs - en daar smaken ze dan ook naar.

Nog even over het boek. De selectie recepten is heel aantrekkelijk, en de foto's zijn prachtig. Helaas laat de receptuur aan duidelijkheid te wensen over. Er staat bijvoorbeeld: bak 15 tot 20 minuten, maar er staat niet bij "tot ze bruin zijn" of iets anders waardoor je kunt kiezen tussen 15 en 20 minuten. Nog iets: er staat: bak de koekjes en glazuur ze, maar er staat niet bij of je ze warm of koud moet glazuren. Meestal warm, zodat het glazuur droogt van de warme koekjes. Ik vind de recepten dus te beknopt.

De hoofdstukindeling is wel heel bruikbaar:
  • klein gebak
  • met chocola
  • internationaal
  • trendy
  • met noten
  • met alcohol
  • gewoon (en ) lekker
  • klassiekers
  • licht en luchtig
Om een of andere reden is dit boek nauwelijks in het Nederlands verkrijgbaar, niet nieuw en nauwelijks tweedehands. Het ISBN (9783625119999) is gelinkt aan het Duitse boek. Die van mij komt uit een kringloopwinkel - maar het is dus een tamelijk uniek boek om te hebben :-)




    Zedernbrot - recept
    (de opmerkingen tussen haakjes zijn van mij)

    Voor ca. 20 stuks (met mijn 6 cm - vormpje werden het er 40!)
    Bereidingstijd circa 40 minuten (plus 60 minuten rusttijd en 20 minuten baktijd)
    Per stuk circa 165 kcal / 693 kJ (als het er twintig zijn dus)

    Deze halve maantjes zijn een heerlijke, meelvrije kerstspecialiteit uit Zuidwest-Duitsland. Tegenwoordig zijn deze koekjes met hun verfrissende citroenachtige smaak het hele jaar door verkrijgbaar.

    Ingrediënten:
    2 eiwitten
    1 snufje zout
    geraspte schil en het sap van 1/2 onbespoten citroen
    (een citroen bevat 45-50 ml sap)
    250 gram suiker
    300 gram gemalen amandelen
    125 gram poedersuiker (voor het glazuur)
    3-4 eetlepels citroensap (voor het glazuur)

    Klop de eiwitten met het zout zeer stijf.
    Voeg de schil en het sap van de citroen toe en roer alles nog eens goed door elkaar.
    Spatel ook de suiker en de amandelen erdoor en kneed alles tot slot tot een vormbaar deeg. Voeg nog wat suiker en gemalen amandelen toe wanneer het deeg nog te plakkerig is.
    Wikkel het deeg in huishoudfolie en zet het 1 uur in de koelkast.

    Verwarm de oven voor op 160 graden Celsius, heteluchtoven 140 graden. Bedek een bakblik met bakpapier of vet het dun in met boter.

    Bestrooi het werkvlak dun met suiker en rol het deeg uit tot een plak van 4 mm dik. Steek er halve maantjes uit.

    (Steek met een rond vormpje een cirkel uit, en steek er nog een uit, door het midden van het koekje heen. Nu heb je twee maantjes.)




    Dompel het vormpje regelmatig in suiker, zodat het deeg niet blijft plakken.
    Leg de halve maantjes op het bakblik en bak ze 15-20 minuten.

    (Mijn heteluchtoven gaf een goed resultaat bij 20 minuten op 160 graden.)

    Roer de poedersuiker met het citroensap tot een stroperig glazuur. Bestrijk hiermee de halve maantjes en laat ze drogen op een taartrooster.

    (Ik had 150 gram poedersuiker en 3 eetlepels (45 ml) citroensap nodig. Wat het glazuren betreft: ik heb daar een glazuurspuitje voor, maar het kan ook met een klein spuitzakje van bijv. bakpapier. Spuit een maanvormige streep op het koekjes, en vul de maan dan in met meer glazuur. Gebruik een prikkertje om het glazuur netjes op te vullen.)



    De koekjes zijn na het afkoelen een beetje taai in het midden. Ik vond dat heel lekker! Ik heb wat in Duitse recepten zitten zoeken, en een dame vertelt: de koekjes zijn een beetje te hard na het bakken. Als je ze in een trommel doet zijn ze na een week zacht genoeg. Dat kun je versnellen door ze twee dagen met een appelschijfje in een trommel te doen. - Kortom: ze horen zacht. 

    Overigens is dit koekje glutenvrij en koemelkvrij.

    Eet smakelijk!

    Voor meer informatie over het project "Mijn kast vol kookboeken", klik hier.
    Voor mijn galerij met alle afleveringen tot nu toe, klik hier.

    8 november 2019

    Kip cacciatore - Kast vol kookboeken 55

    Hoera, ik heb een nieuw deeltje van de 500-serie:

    500 stoof- en ovenschotels
    heerlijke recepten voor een perfecte eenpansmaaltijd
    door Rebecca Baugniet
    van Veltman uitgevers
    ISBN 9789048301348

    In 2009 is zowel de Engelse versie (500 casseroles) als de Nederlandse versie uitgegeven. Je kunt wel zien dat de vertaler moeite had met de titel. Het woord casserole is eigenlijk gereserveerd voor ovenschotels, die in een ovenschaal worden gegaard. Maar het boek bevat ook "stews", stoofschotels, die op het fornuis gegaard worden. Dus in die zin is de Nederlandse titel passender dan de Engelse.

    Hoe dan ook is het een heerlijk boekje. Volgens de 500-traditie krijg je eerst een paar recepten in een categorie, en vervolgens bij elk recept een handvol variaties (om aan de 500 recepten te komen in 300 bladzijden). 
    Het boek is diep uit-gecategoriseerd, met een flinke overlap tussen de hoofdstukken:
    • familiedinertje
    • pasta- en rijstschotels
    • elegante gerechten
    • vleesschotels
    • gevogelteschotels
    • vis- en zeevruchtengerechten
    • vegetarische en veganistische gerechten
    • licht & lekker
    • snelle en makkelijke schotels
    • internationale klassiekers
    Ik ben altijd enthousiast over de receptuur in deze handzame serie. Duidelijke omschrijvingen, goed verkrijgbare ingredienten. Alle hoofdrecepten hebben een eigen kleurenfoto (soms wel een kleintje), maar de variaties niet.
    Mijn oog viel wel op een vertaalfout: "rode rijst met biefstuk", waarin alleen rundergehakt  zat... beef dus. Dat blijft toch altijd een aandachtspunt bij vertaalde boeken. 

    Tot nu toe heb ik geschreven over:
    500 koekjes (aflevering 15)
    500 Italiaanse gerechten (aflevering 25)
    500 stoof- en ovenschotels (deze)
    maar er komen ook nog afleveringen over:
    500 cupcakes
    500 taarten en cakes
    500 soepen

    Het recept dat ik heb uitgekozen voor aflevering 55 van "Mijn kast vol kookboeken" is kip cacciatore. Het boekt zegt dat het een klassieker is, maar ik moest het woord cacciatore opzoeken. Het betekent "jager" in het Italiaans. Dat maakt dit dus een "jachtschotel met kip". Het blijft een beetje een luie keuze om kip in een jachtschotel te stoppen, maar vooruit. 
    Het is een goed gekruide maaltijd, met veel kip en een beetje weinig groente. Heerlijk met lintpasta, maar vast ook lekker met rijst of aardappel(puree). Het recept bevat wijn, wat het minder geschikt maakt voor kleine kinderen. 




    Kip cacciatore - recept voor 4-6 personen (bij ons 4 1/2)
    (De opmerkingen tussen haakjes zijn van mij.)

    Dit is een van die klassiekers die alleen maar lekkerder worden als ze een dag kunnen intrekken. Ideaal om in het weekend te maken en op een drukke doordeweekse dag uit de voorraad te kunnen halen. Serveer met rijst, pasta of aardappelpuree. 
    (Ik heb de variant gebruikt waarbij je ook 225 gram champignons toevoegt.)

    2 theelepels zout
    2 theelepels gedroogde basilicum
    1 theelepel gedroogde tijm
    1 theelepel gedroogde oregano
    1 theelepel knoflookpoeder
    1/2 theelepel zwarte peper uit de molen
    snufje cayennepeper

    900 gram kipfilet, in reepjes van 1 cm gesneden
    2 eetlepels olijfolie extra vergine
    1 middelgrote ui, gesnipperd
    1 teentje knoflook, fijngehakt
    1 middelgrote groene paprika, in dunne reepjes gesneden
    225 gram champignons, in plakjes
    1 blik gepelde tomaten van 400 gram (ik vind tomatenblokjes handiger)
    2 eetlepels tomatenpuree
    100 ml rode wijn
    225 ml kippenbouillon

    pasta, rijst of aardappels voor erbij.

    (Ik heb kipdijfilet gebruikt. Het is wat lastiger snijden maar het geeft zo veel meer smaak en het is zachter van structuur. Die 900 gram was heerlijk, maar wel een beetje overdreven voor 4-6 personen.)

    (Doe eerst wat bij de ingrediënten staat: Snijd de kip in reepjes, snipper de ui, hak de knoflook fijn, snijd de paprika in dunne reepjes, snijd de champignons in plakjes.
    Denk er ook aan om op tijd pasta, rijst of aardappelpuree te maken.)

    Vermeng in een kommetje het zout met basilicum, tijm, oregano, knoflookpoeder, zwarte peper en cayennepeper. Wrijf de kipreepjes met de helft van dit specerijenmengsel in. 
    Verhit de olie in een ruime koekenpan met zware bodem op middelhoog vuur. Bak de kipreepjes aan alle kanten goudbruin. (Maar nog niet gaar van binnen.) Doe over op een schaal en zet apart. 
    Zet het vuur nu middelhoog. Bak de uien in het bakvet glazig. Voeg de knoflook, de paprikareepjes en de champignons toe. Bak het mengsel 5 minuten tot ook de paprikareepjes zacht zijn. 
    Voeg het resterende specerijenmengsel toe en roer goed om. Doe de gepelde tomaten, tomatenpuree, rode wijn en kippenbouillon erbij. Blijf goed roeren tot de puree volledig is opgenomen. Breng het geheel aan de kook, zet het vuur lager en leg de stukjes kip weer in de pan. Laat zachtjes sudderen tot de saus begint in te dikken en de kip gaar is; dit duurt ongeveer 10 minuten.

    (Bij mij werd de saus niet dik genoeg naar mijn zin: ik heb hem ingedikt door er al roerend een eetlepel aardappelzetmeel over te strooien.)

    Eet smakelijk!


    7 november 2019

    Gebakken griesmeel met kokos en sesam - kast vol kookboeken 54

    Ik stond op het punt te gaan zeggen dat ik eigenlijk nooit nagerechten maak. Maar mijn blog liegt niet: ik heb in tien jaar tijd 35x geschreven over een nagerecht. Dat was vooral in de tijd dat ik elke maand bakte met de Daring Bakers. De bakkers kwamen uit alle windstreken, en velen kwamen uit landen waar het gewoon is om gebak te eten na het avondeten. Sinds de groep is opgeheven, heb ik bijna niet meer over nagerechten geschreven. Dat krijg je, we wonen in een bakje-vla-na-het-eten-land. 
    De enige nagerechten die ik met enige regelmaat maak, zijn: 
    • warme custardvla (voor als je in een paar minuten iets in elkaar wilt draaien)
    • tiramisu (voor als je een paar uur over hebt en er iemand jarig is)
    • apple crumble (voor als je te weinig gekookt hebt)
    • en mijn man maakt graag pudding (karamelpudding, chocoladepudding, griesmeelpudding), maar vergeet dan op tijd te beginnen zodat de pudding niet op tijd gekoeld is
    Maar soms moet je een nagerecht maken. Bijvoorbeeld als je een project doet waarbij je uit al je kookboeken om de beurt een recept kiest :-) Vandaag kwam dit boek uit de kast: "Nagerechten - inspiraties voor een smaakvol diner". Ik had een keukendag gepland, en daar past een nagerecht wel in. Een keukendag houdt vandaag in: erwtensoep voor morgen, stoofpot voor vandaag, een lekker nagerecht, en een nieuwe lading noten-dadelrepen. Misschien ga ik zo ook nog even nieuwe granola maken, hmmm!

    Het is een chique boek, met veel bijzondere en bewerkelijke recepten. Verwacht vooral geen chocoladevla. Wel "gestoomde chocolade-pruimenpuddinkjes". Butterscotchtaart. Aardbeien Romanov (met cointreau). 
    Het boek is onderverdeeld in:
    • koude nagerechten (ijs, bavarois...)
    • warme nagerechten (beignets, lavacakejes...)
    • taarten, cakes en gebak (pecan pie, fruitvlaai...)
    • kleine lekkernijen (noga, truffels...)
    Ook de vormgeving is mooi: een hard kaft, stofomslag, en heel veel grote kleurenfoto's. Het boek bevat geen theorie, en ook weinig tips en opmerkingen. De recepten zijn kort en zakelijk geformuleerd, maar bevatten genoeg informatie. 

    Het boek in in Nederland uitgegeven door De Lantaarn, onder ISBN 9789054265306. Het is tweedehands goed verkrijgbaar, maar nieuw niet meer..Het oorspronkelijke boek heet "Desserts" en is door Murdoch uitgegeven, in Australië. 

    Het recept dat ik gekozen heb voor vandaag, is "kokos-griesmeelruitjes". Ten behoeve van de google-zoekers heb ik hem vernoemd naar "gebakken griesmeel met kokos en sesam". Het is een extra dikke griesmeelpap die met kokosmelk is gemaakt, verrijkt met ei (waarvan het wit is opgeklopt), bedekt met een laagje sesam, in de oven gebakken, en geserveerd met vers fruit. Wij vonden hem erg lekker, vooral in combinatie met vers, zacht fruit. Blauwe bessen doen het er erg goed bij. Het was niet eens zo veel werk, dat kan ik best nog eens doen - als ik de oven niet nodig heb voor het avondeten. 




    Gebakken griesmeel met kokos en sesam - recept
    Voor 8 personen
    20 minuten voorbereiden,  een uur bereiden

    50 gram sesamzaad (de helft is ook genoeg)
    125 gram tarwegriesmeel naturel
    230 gram fijne kristalsuiker
    7,5 dl kokosroom (lees: romige kokosmelk)
    2 eetlepels ghee of olie
    2 eieren, gesplitst
    1/4 theelepel kardemompoeder
    vers fruit voor erbij

    Verwarm de oven voor op 160 graden Celsius.
    Vet een ondiep bakblik van 18x28 cm in. (of rond, 24 cm doorsnee)

    Rooster het sesamzaad in een droge koekenpan op matig vuur 3-4 minuten, schud zachtjes met de pan heen en weer tot alle zaadjes goudbruin zijn. Haal ze meteen uit de pan om te voorkomen dat ze verbranden.

    Doe het griesmeel, de suiker en de kokosroom in een grote steelpan; breng het mengsel op matig vuur al roerend in ongeveer 5 minuten aan de kook. Voeg de ghee of olie toe en blijf roeren tot het mengsel loskomt van de zijkant van de pan. Laat afkoelen. (Tot beneden 63  graden, anders stolt het ei straks.)

    Klop de eiwitten tot zich stijve pieken vormen. Spatel de eiwitten met de eidooiers en de kardemom door het afgekoelde griesmeelmengsel. Schep het mengsel in het bakblik en bestrooi met het sesamzaad. Bak het in ongeveer 45 minuten goudbruin. Snijd er ruitjes van en serveer ze met vers fruit.

    Ik vond het lekker om de griesmeel te koelen tot koelkasttemperatuur. Overigens is dit gerecht koemelkvrij en glutenvrij.

    Voor meer informatie over het project "Mijn kast vol kookboeken", klik hier.
    Voor mijn galerij met alle afleveringen tot nu toe, klik hier.